Stwardnienie rozsiane

GBD:

• Najwyższe wskaźniki zapadalności na stwardnienie rozsiane (SM) dotyczą państw z północy Europy.
• Do epidemiologicznego opisu stwardnienia rozsianego stosowane są różne wskaźniki – np.: DALY (z ang. disability adjusted life-years) – lata życia skorygowane niepełnosprawnością, dzięki którym można dokonywać porównań pomiędzy poszczególnymi krajami.
• W zakresie poziomu opieki nad pacjentami ze stwardnieniem rozsianym Polska plasuje się mniej więcej w połowie państw nowej UE (państw, które dołączyły do UE w roku 2004 lub później).

Badania naukowe (krajowe i zagraniczne):

• Międzynarodowe badanie pn.: „SM Index” jest oceną funkcjonowania systemu opieki nad pacjentami chorującymi na stwardnienie rozsiane w poszczególnych państwach UE. Ocena ta jest dokonywana w trzech wymiarach: „codzienne funkcjonowanie”, „diagnostyka i wyniki leczenia” oraz „wsparcie pacjentów i zarządzanie leczeniem”.
• Dotychczas prowadzone krajowe badania nad społeczno-ekonomicznymi skutkami stwardnienia rozsianego obejmowały m.in. takie zagadnienia jak: świadczenia pobierane przez pacjenta w związku z SM, stopień ograniczenia poszczególnych aktywności u pacjenta z SM, wartość świadczeń finansowych na pacjenta z SM, renty pobierane przez pacjentów z SM.
• Stwardnienie rozsiane można również analizować poprzez pryzmat wpływu tej choroby na gospodarkę. Absencje chorobowe pacjentów rodzą znaczne koszty w wymiarze ekonomicznym. W zależności od przyjętej metodologii, mogą one przekraczać 500 milionów złotych w skali roku. Tym samym zwiększenie dostępu chorych na stwardnienie rozsiane do leczenia modyfikującego przebieg choroby jest korzystne dla gospodarki całego kraju.

Epidemiologia:

• Istnieje kilka wariantów mierzenia zapadalności na stwardnienie rozsiane na podstawie danych administracyjnych
• W 2019 roku w Polsce na stwardnienie rozsiane zapadło 2 620 osób, tj. 6.83 osoby na 100 tys. mieszkańców. Osób chorych w tym samym okresie było 51 540, tj. 134.28 osoby na 100 tys. mieszkańców.
• Istnieje znaczne zróżnicowanie w zapadalności i chorobowości w poszczególnych województwach.
• Stwardnienie rozsiane ma podobne objawy kliniczne do innych chorób demielinizacyjnych (kody ICD-10: G36 i G37).

Pacjent:

• Pacjenci zapadają na stwardnienie rozsiane przeważnie w trzeciej dekadzie życia.
• Zdecydowaną większość (ok. 71%) pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane stanowią kobiety.
• 23% pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane ma przyznaną rentę, z czego nieco ponad 1/3 ma orzeczoną trwałą niezdolność do pracy.

Rozpoznania:

• Stwardnienie rozsiane jest chorobą o nieznanej etiologii - poznanie historii chorych na stwardnienie rozsiane pozwala na poprawę diagnostyki w zakresie stwardnienia rozsianego.
• Diagnozę stwardnienia rozsianego bardzo często poprzedzają następujące problemy zdrowotne: zaburzenie korzeni nerwów rdzeniowych i splotów nerwowych, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaburzenia refrakcji i akomodacji.
• Na możliwość wystąpienia stwardnienia rozsianego mogą wskazywać również zawroty głowy - schorzenie to jest relatywnie rzadziej sprawozdawane po diagnozie SM (w porównaniu z okresem poprzedzającym moment diagnozy).
• Zapalenie nerwu wzrokowego występuje sporadycznie wśród osób w populacji losowej, natomiast dotyka 8% pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane.

Wizyty:

• 55% chorych na stwardnienie rozsiane rozpoczyna leczenie w szpitalu, a 30% w ramach świadczeń AOS. Kontynuacja leczenia najczęściej ma miejsce w AOS (41%) i w ramach lecznictwa szpitalnego (30%).
• 68% pacjentów rozpoczynających leczenie w AOS odbywa drugą wizytę w tym samym rodzaju świadczeń. Z kolei dla świadczeń w ramach POZ i lecznictwa szpitalnego było to odpowiednio 40% i 35%.
• 46% wszystkich chorych na stwardnienie rozsiane odbywa dwie pierwsze wizyty związane z rozpoznaniem SM w ciągu miesiąca. Mediana czasu między dwiema pierwszymi wizytami mieści się w przedziale od 30.5 do 47 dni w zależności od województwa.

Programy lekowe:

• W 2019 roku w programach lekowych uczestniczyło 15 600 pacjentów, co stanowi nieco ponad 30% wszystkich chorych na stwardnienie rozsiane.
• W 2019 roku 127 ośrodków realizowało program I linii terapii, natomiast II linię terapii realizowało 55 ośrodków. W porównaniu do 2014 roku liczba ośrodków, w których realizowano I linię, zwiększyła się o 12, natomiast liczba ośrodków realizujących II linię zwiększyła się o 22.
• Ośrodki, które realizują II linię terapii, zlokalizowane są głównie w największych miastach Polski.
• Istnieją rejony, gdzie dostęp do terapii lekowych jest utrudniony ze względu na stosunkowo dużą odległość do ośrodka. Dla I linii terapii są to okolice Koszalina, Giżycka, Krotoszyna oraz Terespola. Z kolei najbardziej oddaleni od ośrodków udzielających świadczeń w ramach II linii terapii są mieszkańcy Koszalina i Suwałk.

Absencje:

• Suma dni absencji chorobowej związanych z rozpoznaniem G35 (kod ICD-10 dla stwardnienia rozsianego) wyniosła 267 tys. dni w 2017 roku oraz 254 tys. dni w 2018 roku.
• W 2018 roku ok. 10% pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane miało wystawione przynajmniej jedno zwolnienie lekarskie z rozpoznaniem G35.
• U 8.5% pacjentów zaobserwowano absencję chorobową związaną z rozpoznaniem G35 dłuższą niż 5 dni, u 1.6% pacjentów - dłuższą niż 30 dni.
• Najczęstsza długość zwolnienia lekarskiego z rozpoznaniem G35 wynosi 1 dzień (28.5% zwolnień).
• Wraz z wiekiem obserwuje się spadek liczby wystawianych zwolnień z rozpoznaniem G35, ale wzrost ich długości.

 

---

PORTAL WIEDZY O STWARDNIENIU ROZSIANYM

Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia